در پروژه‌های EPC، قانون استفاده از توان داخل می‌تواند زمینه‌ساز ادعا و کلیم پیمانکاران شود. قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور، که به قانون استفاده از توان داخلی معروف است، با هدف حمایت از تولیدکنندگان داخلی وضع شده است. در پروژه‌های صنعتی، به‌ویژه پروژه‌های دولتی و پروژه‌های EPC، پیمانکاران ملزم هستند تجهیزات و کالاهای مورد نیاز خود را تا حد ممکن از سازندگان داخلی تهیه کنند. اگرچه حمایت از کالای ایرانی اقدامی مثبت است، اما اجرای این الزام قانونی در عمل می‌تواند ادعا یا کلیم‌های پنهانی برای پیمانکاران ایجاد کند.
تیغ دولبهٔ خرید داخلی برای پیمانکاران
پیمانکاران در پروژه‌های صنعتی زمانی که مجبور به خرید از سازندگان داخلی به جای تأمین‌کنندگان خارجی می‌شوند، با چالش‌های زیادی روبرو خواهند شد که می‌تواند تاثیر منفی بر سودآوری و زمان‌بندی پروژه بگذارد. مهم‌ترین چالش‌ها عبارت‌اند از:
۱. افزایش هزینه‌ها به دلیل قیمت بالاتر کالای داخلی
در بسیاری از موارد، کالاهای داخلی قیمت بالاتری نسبت به نمونه‌های خارجی دارند. به‌عنوان مثال، ممکن است یک تجهیز تخصصی از سازنده داخلی ۲۰٪ گران‌تر از نمونه مشابه خارجی باشد. این تفاوت قیمت اگر در قرارداد پیش‌بینی نشده باشد، می‌تواند سود پیمانکار را کاهش دهد. پیمانکار ممکن است مجبور شود این هزینه اضافی را خودش متحمل شود، در حالی که می‌توان این هزینه‌ها را به عنوان ادعای مالی مطرح کرد.
۲. تأخیر در تأمین و اثرات زمانی
سازندگان داخلی ممکن است ظرفیت تولید یا دانش فنی مشابه با رقبای خارجی نداشته باشند، که باعث می‌شود تأمین کالا زمان‌بر شود. علاوه بر این، فرآیندهای پیچیده اخذ مجوزهای خرید و حمل کالا از داخل نیز می‌تواند زمان بیشتری ببرد. این تأخیرات می‌توانند منجر به هزینه‌های سربار اضافی و جرائم تأخیر شوند که در صورت ریشه‌دار بودن در الزام کارفرما به خرید داخلی، می‌توانند به‌عنوان لایحه تأخیرات مطرح شوند.
۳. مشکلات کیفیت و عملکرد
در حالی که تولیدات داخلی ممکن است از حمایت‌های قانونی برخوردار باشند، همیشه از نظر کیفیت و تکنولوژی با نمونه‌های خارجی رقابت نمی‌کنند. ممکن است تجهیزات خریداری‌شده از سازنده داخلی در هنگام نصب و راه‌اندازی مشکلاتی به وجود آورد یا نیاز به خدمات پس از فروش و تعمیرات اضافی داشته باشد. این مسائل می‌تواند هزینه‌های پنهانی به پروژه تحمیل کند.
۴. ریسک‌های ضمانت و خدمات پس از فروش
برخی سازندگان داخلی سابقه کافی در پروژه‌های بزرگ ندارند. اگر تجهیزاتی که از آن‌ها خریداری شده دچار خرابی شود، ممکن است سازنده نتواند مشکل را به سرعت حل کند. در این صورت، پیمانکار مجبور به پرداخت هزینه اضافی برای تعمیرات یا تعویض تجهیزات می‌شود. این موارد نیز می‌تواند بخشی از ادعاهای پنهان باشد.
چگونه ادعاهای ناشی از توان داخل را در پروژه‌های EPC مدیریت کنیم؟
بسیاری از پیمانکاران این هزینه‌ها را به عنوان «اجبار قانونی» پذیرفته و از مطالبه آن‌ها می‌گذرند. اما با مدیریت حرفه‌ای ادعا می‌توان این هزینه‌ها را از کارفرما مطالبه کرد. در اینجا گام‌های کلیدی برای تبدیل این هزینه‌های پنهان به ادعاهای موفق آورده شده است:
۱. ثبت مستندات و مکاتبات
تمامی مکاتبات، بخشنامه‌ها و دستورهای کارفرما در رابطه با الزام به خرید از سازنده داخلی را مستند کنید. در صورتی که در فرآیند خرید داخلی با مشکلی مواجه شدید، آن را به‌صورت رسمی به کارفرما اطلاع دهید. این مستندات پایه‌گذار پرونده ادعا خواهند بود.
۲. محاسبه و تفکیک دقیق هزینه‌های اضافی
تمامی هزینه‌های اضافی ناشی از خرید داخلی را محاسبه و مستندسازی کنید. برای مثال، تفاوت قیمت خرید داخلی و خارجی، هزینه خواب سرمایه، هزینه انبارداری و هزینه‌های تأخیر باید به‌دقت محاسبه شود.
۳. تهیه لایحه ادعا یا کلیم مستدل
با کمک مشاوران خبره، یک لایحه مالی و زمانی تنظیم کنید که در آن تمامی هزینه‌ها و تأخیرهای ناشی از الزام خرید داخلی تشریح شده باشد. در این لایحه به خلأ‌های قرارداد و قانون تغییر شرایط اشاره کنید و توضیح دهید که این هزینه‌ها ناشی از تصمیمات کارفرما و الزام قانونی بوده و قابل جبران است.
۴. مذاکره و مطالبه رسمی
ادعای خود را با استناد به مستندات تهیه‌شده به کارفرما ارائه دهید. بر این نکته تأکید کنید که شما به‌عنوان پیمانکار وظیفه خود را در حمایت از تولید داخلی انجام داده‌اید، ولی هزینه‌های مازاد آن باید منصفانه جبران شود.
تجربه موفق یک ادعا یا کلیم
در یکی از پروژه‌های EPC صنعتی، کارفرما پیمانکار را ملزم به خرید تجهیزاتی از سازندگان داخلی کرد. این تجهیزات نسبت به گزینه‌های خارجی قیمت بالاتری داشتند و تحویل آن‌ها نیز با تأخیر انجام شد. پیمانکار ابتدا این اختلاف قیمت و خسارت زمانی را نمی‌توانست از کارفرما مطالبه کند، اما با مشاوره حقوقی و بررسی اسناد، متوجه شد که این هزینه‌های اضافی ناشی از تصمیمات کارفرما بوده و قابل مطالبه است.
با جمع‌آوری مستندات، از جمله مقایسه قیمت‌ها و نامه‌نگاری‌ها، یک لایحه ادعا جامع تهیه شد که در آن تأخیرات و هزینه‌های اضافی دقیقاً محاسبه و مشخص گردید. پس از ارائه این لایحه، کارفرما با پذیرش این هزینه‌ها موافقت کرد و پیمانکار توانست هزینه‌های اضافی را جبران کند.
جمع‌بندی
مدیریت ادعا در پروژه‌های صنعتی از اهمیت بالایی برخوردار است. با مستندسازی دقیق و استدلال صحیح، پیمانکاران می‌توانند هزینه‌های پنهانی ناشی از الزام به خرید داخلی را به درستی مطالبه کنند. همچنین این رویکرد به پیمانکاران کمک می‌کند تا در پروژه‌های آینده نیز از حقوق خود دفاع کنند.
اگر شما هم در پروژه‌های صنعتی خود با هزینه‌های تحمیلی ناشی از الزام به خرید داخلی یا دیگر موارد مشابه مواجه شده‌اید، تیم متخصص IPM-Assist آماده همکاری با شماست. برای مشاوره تخصصی و بررسی امکان مطالبه هزینه‌های پنهان، همین امروز با ما تماس بگیرید.
