در این مطلب قصد داریم به تقسیم‌بندی شایستگی‌های موردنیاز یک مدیر پروژه بپردازیم، به‌گونه‌ای که با ساختارهای موفقیت همخوانی داشته باشد و به مدیریت صحیح پروژه کمک کند. این اصول مدیریت پروژه به موفقیت سازمانی نیز کمک می‌کند.
تقسیم‌بندی شایستگی‌های مدیر پروژه
اگر بخواهیم صفات و شایستگی‌های یک مدیر پروژه را دسته‌بندی کنیم، می‌توانیم سه بخش کلی در نظر بگیریم. یک مدیر پروژه موفق باید در طول اجرای پروژه، از سه منظر متفاوت اما هم‌زمان به چالش‌های پیش رو نگاه کند. در واقع، ذهن مدیر پروژه باید به‌طور مداوم و با سرعت بالا کار کند تا خروجی‌های مناسبی ارائه دهد.
دسته‌بندی موضوعات مرتبط با مدیریت پروژه
موضوعاتی که یک مدیر پروژه با آن‌ها مواجه می‌شود را می‌توان در سه دسته کلی جای داد:
1. منظر (Perspective)
این دسته به پروژه به‌عنوان جزئی از یک کل نگاه می‌کند. پروژه یکی از فعالیت‌های یک شرکت یا سازمان است و تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد:
- اهداف و راهبردهای سازمان
- شخصیت‌ها و علایق افراد درون سازمان
- فرهنگ سازمانی
- محیط بیرونی شامل جامعه، کشور و منطقه‌ای که سازمان در آن فعالیت دارد
- قوانین و استانداردهای حاکم بر محیط کسب‌وکار
این عوامل تأثیر مستقیمی بر اجرای پروژه دارند و مدیر پروژه باید آن‌ها را مدنظر قرار دهد تا اصول مدیریت پروژه به درستی رعایت شود.
2. اجرا (Practice)
برخلاف دسته اول که به محیط پیرامونی پروژه توجه دارد، این دسته مستقیماً به خود پروژه و فرآیندهای درونی آن می‌پردازد. برخی از موضوعات مرتبط با این دسته عبارت‌اند از:
- برنامه‌ریزی و زمان‌بندی پروژه
- کنترل و مدیریت مالی
- کیفیت و تضمین کیفیت
- مدیریت منابع موردنیاز پروژه
- اطلاعات و گردش روان اطلاعات بین اعضای پروژه
- محدوده یا اسکوپ پروژه
- الزامات و اهداف تعیین‌شده برای پروژه
- مدیریت ذی‌نفعان (Stakeholders)
- مدیریت تغییرات و چالش‌های ناشی از آن
شایستگی‌های مدیر پروژه در این بخش نقش کلیدی در موفقیت سازمانی و پیشبرد اهداف دارند.
3. رفتار (People)
این دسته مربوط به تعامل مدیر پروژه با افراد و تیم‌های درگیر در پروژه است. برخی از توانمندی های موردنیاز در این حوزه شامل موارد زیر است:
- هوش هیجانی
- قدرت رهبری
- توانایی مذاکره
- مهارت تیم‌سازی
- مدیریت تعارضات و بحران‌ها
- تعهد و خوش‌قولی
- رشد فردی و حرفه‌ای
تقسیم‌بندی شایستگی‌های موردنیاز مدیر پروژه
برای مواجهه با چالش‌های هر سه دسته ذکرشده، مدیر پروژه باید به سه نوع شایستگی مجهز باشد:
- شایستگی‌های منظر: توانایی تحلیل و درک جایگاه پروژه در سازمان و محیط خارجی آن.
- شایستگی‌های اجرایی: مهارت‌های مدیریت پروژه و توانایی کنترل فرآیندهای داخلی پروژه.
- شایستگی‌های رفتاری: مهارت‌های مرتبط با تعاملات انسانی، رهبری و مدیریت تیم.
این تقسیم‌بندی بر اساس استاندارد ICB تنظیم شده است. در ادامه، با تبیین بیشتر این شایستگی‌ها و مدل پیشنهادی خود، به درک عمیق‌تری از مدیریت موفق پروژه خواهیم رسید.
