قراردادها همواره ممکن است تحت اقدام یکی از طرفین یا عوامل خارج از ایشان با چالش جدی روبرو شوند. عموما در ابتدای تنظیم قرارداد، طرفین با حسن نیت به موضوع نگاه میکنند و به جز چهارچوب های کلیشه ای قراردادهای تیپ، به ریسک های محتمل که ممکن است آن قرارداد را تهدید کند نمی اندیشند و طبعا راه حلی نیز برای مواقع بروز این ریسک ها پیش بینی نمیشود. این حسن نیت نابجا اصولا در فضایی رخ میدهد که اگر قرارداد به چالش دچار شود، هیچکدام رعایت یکدیگر را نمیکنند و …
دقت نظر تنظیم کنندگان قرارداد به موضوع بالا هر چند در زمان تنظیم قرارداد کمی وسواس گونه قلمداد شود ولی در صورت بروز چالش که امروزه امری اجتناب ناپذیر در عمده قراردادهاست، میتواند ناجی قرارداد و طرفین شود.
در این مقاله و چند مقاله بعدی قصد دارم تا بر اساس تجارب چندین ساله در تنظیم قراردادهای مختلف و مشاوره به حوزه های مختلف، برخی از ریسک های اصلی و محتمل قراردادهای خرید را ذکر کنم، باشد که نجات دهنده روابط فروشنده و خریدار در حداقل یکی از قراردادهای آتی باشد. تبادل نظر بابت موضوعات مطرح شده محملی خواهد شد برای هم افزایی.
بخش اول: ایمن سازی قرارداد در مقابل افزایش قیمت ها
یکی از نکات بسیار مهم در قراردادها موضوع ایمن سازی قراردادها در مقابل افزایش نامتعارف قیمت‌هاست. این موضوع نه تنها در ایام فعلی بلکه بیشتر مواقع یکی از چالش برانگیزترین مباحث در قراردادهای خرید به خصوص قراردادهای طولانی مدت است. اخیراً نیز به دلیل نوسانات شدید بازار موضوع اخیر منبع بسیاری از چالش ها شده است. به طور کلی برای ایمن کردن قرارداد و روابط حسنه طرفین در مقابل این تهدید نسبتاً محتمل و تاثیر گذار، روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می شود.
روش تعیین متریال مرجع: اولین روش روش تعیین متریال مرجع است. فرض کنید قرار است قرارداد خرید کابل جهت خرید از یک شرکت کابل سازی منعقد شود. در خصوص کابل، یکی از تاثیر گذارترین مواد در تعیین قیمت نهایی مس می باشد و تغییرات قیمت مس در بورس، تاثیر مستقیمی بر روی قیمت واحد قرارداد خواهد گذاشت. هرچند فروشنده و خریدار با پرداخت مبلغ پیش پرداخت و تامین مس مورد نیاز، دیگر نمی تواند ادعایی علیه همدیگر بابت افزایش یا کاهش قیمت بدلیل نوسانات قیمت مس داشته باشند اما در فاصله زمانی عقد قرار داد تا پرداخت پیش پرداخت ممکن است نوسان جدی در قیمت مس صورت پذیرد و این نوسان تاثیر مستقیمی بر روی مبلغ قرارداد خواهد گذاشت. لذا یک روش کاربردی این است که قیمت مس روز پیشنهاد قیمت بعنوان قیمت مس مبنا در قرارداد ثبت و قیمت واحد هر نوع کابل، بر اساس میزان مس بکار رفته در واحد طول و میزان افزایش قیمت مس تعدیل شود.
در این صورت لازم است که پیش بینی های لازم جهت رویه تعدیل قیمت ها در قرارداد ذکر شود. مثلاً جدول میزان مس بکار رفته در هر متر طول از هر نوع کابل و سایت مورد توافق (جهت استخراج قیمت) و نوع مس مرجع (مفتول …) جهت محاسبه میزان نوسان و نیز فرمول محاسبه این تعدیل قیمت بایستی در قرارداد ذکر شود تا خود محملی برای چالش های بعدی نباشد. این روش میتواند در قراردادهای مشابه، مثل قرارداد ساخت اسکلت فلزی که تامین متریال فلزی نیز بر عهده سازنده است اعمال شود. به طور کلی هرگاه بتوان برای کالای قرارداد، یک یا چند متریال اصلی مشخص کرد به نحوی که بتوان مرجع مشخصی جهت اعلام میزان نوسانات قیمت در آن تعیین نمود می توان از این روش استفاده کرد.
در این روش طرفین می توانند درصدی از نوسانات قیمت را پذیرفته شده قلمداد نمایند. مثلا طرفین توافق میکنند ۵ درصد نوسان در قیمت ها شامل هیچگونه تعدیل قیمتی نمی گردد و جهت موارد مازاد بر آن تعدیل قیمت مطابق با توافقات انجام شده صورت پذیرد.
در مقالات بعدی روش های دیگری ارائه خواهد شد.
