تصور کنید در ماه پنجم دوره تضمین یک ساله پروژه عظیم پالایشگاهی، یکی از دستگاههای کلیدی مانند توربو اکسپندر ناگهان از مدار خارج میکند و عملکردش مختل میشود. راندمان دستگاه پایین میآید یا پیمانکار متوجه لرزشهای غیرعادی در عملکرد آن میشود. کارفرما مستقیماً به پیمانکار EPC اعلام میکند: “رفع عیب در دوره تضمین از تعهدات شماست، لطفاً اقدام کنید.” اما داستان به این سادگی نیست، اینجا نقطه شروع ادعا یا کلیم در دوره تضمین است.
ادعایی که زمان، آن را میسازد!
ریشهیابی این مشکل گاهی ماهها زمان میبرد. در شرایط پیچیده تحریم، پیمانکار حتی نمیتواند به وندور اصلی (تأمینکننده خارجی) دسترسی پیدا کند. پیمانکار ناچار است شرکتهای ثالث و متخصصان داخلی را وارد کار کند؛ آنها نیز برای شناخت سیستم به زمان نیاز دارند. پیمانکار معمولاً پس از ماهها بررسی درمییابد که طراحی، خوراک یا شیوه بهرهبرداری کارفرما علت اصلی مشکل بوده است. اما در این فاصله، دوره تضمین تمام میشود و پیمانکار با چالش جدیدی روبهرو میشود.
ادعا یا کلیم کارفرما چیست؟
کارفرما میگوید: “کارفرما ادعا میکند: پیمانکار تعهدات تضمینی خود را انجام نداده و دستگاه از کار افتاده است.”
ادعا یا کلیم پیمانکار چیست؟
پیمانکار تأکید میکند که برای ریشهیابی از تمام ظرفیت فنی و زمانی خود استفاده کرده است:”مشکل تاخیر در تعیین نتیجه از ناحیه ما نبوده، اما دوره تضمین تمام شده و شما کل پروژه و پرداختها را متوقف کردهاید.”
این سناریو بهسرعت کل پالایشگاه یا کارخانه را متوقف میکند و به یک ادعای کلاسیک دوره تضمین تبدیل میشود.
راه حل: پیشبینی “دوره عیوب پنهان” یا “ Laten Defect“
خبر خوب این که این بنبست راه حلی قراردادی دارد. یکی از درسآموختههای میلیاردی تیمهای حرفهای، تعریف بندی به نام “Laten Defect” یا “عیوب پنهان“ در قرارداد است.
در این مکانیزم، طرفین تصمیم میگیرند تحویل قطعی پروژه و آزادسازی ضمانتنامهها را فقط به حل موارد اساسی محدود کنند. آنها موارد خاص و پیچیدهای را که حلشان از دوره تضمین فراتر میرود، در گروهی جدا ثبت میکنند و برای هر مورد مبلغ یا ضمانتنامه خاص تعیین مینمایند. سپس طرفین از داوران فنی یا شرکتهای ثالث متخصص میخواهند تا این مشکلات را بررسی و رفع کنند.
این رویکرد پروژه را از بنبست خارج میکند و به هر دو طرف اجازه میدهد کارشان را ادامه دهند.
نکته طلایی: پیمانکار باید این راهحل را هنگام تنظیم قرارداد پیشبینی و در مفاد آن لحاظ کند. اگر این بند از پیش نوشته نشود، پیمانکار پس از بروز مشکل نمیتواند بهراحتی برای حل آن مذاکره کند. لذا برگزاری جلسه قراردادخوانی و مشارکت اعضای صاحب نظر و خبره پیش از ارسال پیشنهاد مناقصه، از الزامات شرکت در هر مناقصه ای است.